Biologisch in de mode?

Het begrip “Biologisch”

Ik heb niets tegen biologisch voedsel, maar heb wel wat moeite met de hype die er gaande is. De term wordt te pas en te onpas gebruikt. De biologische producten rijzen als het ware de pan uit.
Wat biologisch in feite wil zeggen is dat het productieproces gecontroleerd wordt, en daarbij gelden de volgende kenmerken:
– Producten moeten voor minimaal 95% uit echte biologische ingrediënten bestaan.
– Het moet duidelijk zijn waar de ingrediënten precies vandaan komen.
– Er zijn geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. *)
– Er is geen kunstmest gebruikt. **)
– Bij de productie van vlees is rekening gehouden met dierenwelzijn.

Duurzaam?

Al komt een product uit Verweggistan en wordt het met vliegtuigen naar ons getransporteerd, als het volgens bovenstaande criteria is geteeld of gefokt mag het biologisch genoemd worden. Ook als het gewas bevloeid is met water uit een vervuilde rivier kan het nog steeds als biologisch in onze winkels verkocht worden.
Er wordt ook niet gesproken over wie de arbeid verricht om het gewas te telen, het wieden kan zomaar door een boerendochtertje van amper acht jaar zijn gedaan.
Biologisch is dus iets anders dan duurzaam.

Te pas en te onpas

Een goed voorbeeld hoe het woord biologisch als toverwoord gebruikt wordt is dat je tegenwoordig in recepten “biologische kabeljauw” als ingredient vermeld ziet. Laat ik even duidelijk stellen dat de op de Nederlandse markt verkrijgbare zeevis (nog steeds – september 2013 -) op zee gevangen wordt en onmogelijk uit gecontroleerde teelt kan komen. Een schol of een kabeljauw kan daarom niet biologisch zijn. Het zijn “wilde” vissen, die vrij in de natuur in hun eigen (wel of niet vervuilde) biotoop leven. Het etiketje “biologisch” past daar niet op.

Bio-winkels

De bio-supermarkt

Ik heb wel iets tegen eko-winkels. Ik ben in een paar van die “gezonde” supermarkten geweest. Het is voor mij minstens drie kwartier fietsen voordat ik bij de dichtstbijzijnde Marqt ben, niet naast de deur dus. Als je dan in twee verschillende filialen ongeïnteresseerd personeel treft hoef ik niet zo nodig daar nog eens naar binnen.
Niets ten nadele van personeel wat wel attent en behulpzaam is. In de Biomarkt op de Weteringschans in Amsterdam ondervond ik nl. wel die behulpzaamheid.

Vanaf deze plek wil ik waarschuwen dat je ook met het eko-winkelassortiment kritisch moet zijn en blijven. Ik zie in die winkels ook best een aantal producten die vallen in de categorie “bewerkt”. Glutenvrije bakproducten om maar iets te noemen. Bevatten o.a. meel van glutenvrij graan, maar ook rijsmiddelen als bakpoeder of zuurdesempoeder. Niet natuurlijk dus. Jammer, want het doet af aan de geloofwaardigheid aan eerlijk voedsel.
Het kan natuurlijk ook zijn dat mijn idee van eko niet strookt met het concept van deze winkels. Ik vind namelijk dat “puur”, “duurzaam” en “betrokken” ook kenmerken zijn van ecologisch verantwoord.
Gelukkig zijn er nog andere mogelijkheden waarop ik mijn puur en eerlijke voeding kan verkrijgen.
Degenen die wel hun biologische voeding in de eko winkels kopen, wil ik alleen zeggen: Bekijk het aanbod kritisch, ook hier vind je kaf tussen het koren!

Dichter bij de bron

Vijftien, twintig jaar geleden zocht ik me al wezenloos naar meel van biologisch geteelde granen, anders dan tarwe, maar daarvoor moest je niet in de toenmalige reformwinkels wezen  waar de schappen voor haver- of gerstemeel negen van de tien keer leeg waren. Tegenwoordig vind je wel een goed assortiment pure melen in de biologische winkels. Maar die winkels staan om de hierboven vermelde redenen niet hoog op mijn lijstje.

• Voor graan en meel ga ik een paar keer per jaar naar een molen die veel biologisch geteelde granen maalt tussen echte molenstenen. Daar haal ik dan een voorraad waar ik weer een poosje mee toe kan.
• Qua groente en fruit ben ik verwend. Dat kan ook niet anders met grootouders die een hoogstam fruitboomgaard hadden aangelegd. En met ouders die groenten uit eigen moestuin haalden. Allemaal biologisch, zoals dat nu heet, al stonden we daar vroeger niet bij stil.
• In mijn bescheiden achtertuin kweek ik nu ook zelf groente, biologisch dus. Ik heb een effectief stuk van 30 m2 voor groente waarop ik zeker ’s zomers voldoende kan afhalen voor mijn gezinnetje. Daarnaast groeit er ook fruit in mijn tuin, ik heb ongeveer 8 m2 ingedeeld voor kleinfruit. En verder zijn er ook nog perenbomen.
• Ik zoek nog een adres voor vlees van grasgevoerde runderen of scharrelvarkens. Want mijn hart huilt bij de wetenschap dat dieren in de huidige vleesindustrie niet het respect krijgen wat zij verdienen. Zij geven immers hun leven geven om ons te voeden. De dieren die wij als slachtvee beschouwen worden slechts behandeld als manipuleerbare onderdelen van de voedselindustrie.
  Ik wil graag mijn dierlijke eiwitten blijven eten, maar dan wel op een verantwoorde manier. Omdat dieren hoger in de voedselketen staan is het moeilijker om verantwoord vlees te produceren dan groenten. Het biologische stukje vlees wat in de supermarkten te koop is mag dan een stapje in de juiste richting wezen, maar om tot de oplossing voor het vleesconsumptieprobleem te komen is er nog een lange weg te gaan.

*) Neemt niet weg dat een aantal kwalijke bestrijdingsmiddelen toch wel toegestaan zijn, ik noem hier bv. pyrethrine, dat als een neurotoxine inwerkt op het zenuwstelsel van alle insecten – dus ook bijen.
Waarom mag dit middel wel in de biologische landbouw gebruikt worden? Omdat het van nature voorkomt in een bepaalde vaste plant – het afweermechanisme van die specifieke plant wordt dus gebruikt voor een scala aan andere soorten gewas. Daar mag je je vraagtekens bij zetten.
Een ander middel is kopersulfaat. In Nederland is dat in de biologische landbouw verboden. Maar in andere landen is het nog wel toegestaan. Houd er rekening mee dat de biologische producten die in Nederland te koop zijn niet specifiek uit Nederland zelf hoeven te komen.

**) Het kunstmest kieseriet mag wel gebruikt worden. Dit is magnesiummeststof, en een bijproduct bij de zuivering van ruwe kalizouten uit zoutmijnen in de ons omringende landen.