Boodschappen doen

De bakker, slager, groenteboer, melkboer en kruidenier hadden vroeger elk hun eigen winkel. De klanten werden een voor een bediend door de winkelier. Sinds de jaren ’70 kreeg de zelfbedienings-supermarkt een steeds grotere rol bij het boodschappen doen. Het assortiment voedingsmiddelen daar is groot. Ook voor “non-food” artikelen kan je er terecht. Tegenwoordig zijn de kleine neringdoenden nagenoeg verdwenen uit het straatbeeld.

Het concept

In supermarkten is bijna alles verpakt, op vers afgebakken brood, groente, fruit en vers gesneden vleeswaren na. Hoewel soortgelijke producten ook voorverpakt in de schappen liggen. De verpakking geeft een waarborg dat alles onder optimale hygiëne is geproduceerd. Minder fijn vind ik dat al deze waren meer of minder zijn bewerkt door de voedingsmiddelenindustrie.
Alle voorverpakte waren moeten voorzien zijn van een etiket. Verplicht hierop staan

• de naam van het product
• een opsomming van de ingrediënten
• de houdbaarheidsdatum
• en een productiecode of partijcode
• de naam en het adres van de producent vermeld worden

Het overzicht

In de meeste supermarkten vind je aan de buitenpaden prachtige koelvitrines. Deze zijn bedoeld voor waren zoals zuivel en andere producten en die gekoeld moeten worden. Hierbij denk je misschien aan verse waren. In zekere zin is dat ook zo, hoewel je dit niet moet verwarren met onbewerkt.
De vrieskasten of -kisten vind je doorgaans ook aan de buitenranden. Deze hebben een groot assortiment aan minder of meer bewerkte voedingsproducten (o.a. groente, roomijs, snacks, pizza’s).
De middenpaden in de supermarkt nemen een flinke plaats in. Hier vind je de bulk aan voorverpakte (en bewerkte!) waren. Als het even kan vermijd ik dit deel; omdat ik bijna alles zelf maak, hoef ik gelukkig niet zo vaak het bewerkte “middenpadspul” in mijn winkelkarretje te leggen.

De indeling

Om een beter overzicht te hebben bij het boodschappen doen maken we een indeling van de voedingsgroepen naar afdeling, plus een globaal overzicht van wat we op de verschillende afdelingen aantreffen. De belangrijkste categorieën voor wat betreft voeding zijn:

• Aardappelen Groente & Fruit,
• Brood en Gebak,
• Vlees en Vis,
• Vleeswaren,
• Zuivel, waaronder ook Kaas,
• Kruidenierswaren.

Aardappelen, Groente en Fruit

Deze vinden we (al of niet biologisch) in verschillende vormen bij de groente-afdeling, die zich meestal aan de buitenranden van de winkel bevindt.

• Losse groente: ongeveer zoals het geoogst is, buitenste bladeren zijn meestal verwijderd,
• Aardappels in geperforeerde plastic zakken: zijn meestal gewassen en met anti-spruitmiddel behandeld. *)
• Los fruit: min of meer zoals het geoogst is, dus ongeschilde complete vruchten.
• In plastic voorverpakte hele groente en fruit: ongeveer zoals het geoogst is, maar soms wel onder beschermende atmosfeer verpakt. Hierbij worden mengsels van gassen gebruikt waardoor bederf langzamer gaat dan met gewoon lucht.
• In plastic voorverpakte gesneden groente en fruit: Dit heeft de laatste decennia een enorme vlucht genomen en er is in de supermarkt geen groente-afdeling compleet zonder een flinke rij koelvitrines waarin een keur aan gewassen en gesneden groente te vinden is, in kleine hoeveelheden verpakt. Ook fruit vind je tegenwoordig al geschild en in hapklare stukjes gesneden, keurig per portie verpakt in plastic bakjes. Gesneden groente en fruit dienen het gemak, maar bedenk dat zodra groente en fruit geschild en gesneden worden de essentiële voedingsstoffen in hoog tempo weglekken.
• Gekookte maaltijden met aardappelen en groente: De voedingsindustrie gaat nog een stapje verder door aardappelen en groente kant en klaar gekookt aan te bieden. Deze voorgekookte maaltijden – compleet met een stukje (bewerkt) vlees – vind je in de koeling. Thuis alleen nog maar even opwarmen en klaar. Makkelijk voor mensen die niet zo goed in de keuken thuis zijn, hoewel door de vele voorbewerkingen je over de voedingswaarde je twijfels kan hebben.
• Diepgevroren groente: Deze panklare groente vind je in zakken en pakken in de vrieskisten en -kasten; vanwege de korte lijnen tussen boer en fabriek blijft bij deze groente veel voedingswaarde behouden.
• Diepgevroren aardappels: Dit zijn altijd aardappels die een voorbewerking hebben ondergaan, bv. frituren. Voorgebakken aardappelen (patat, parijse aardappeltjes, röstirondjes etc.) vind je in grote zakken in de diepvriezers.
• Verder staan in de middenpaden nog geconserveerde groenten en fruit in blikken en potten.

Brood en Gebak

Een beetje broodafdeling in een supermarkt heeft tegenwoordig wel een flinke oven staan. Hierin worden de aangeleverde voorgebakken broden ter plaatse afgebakken. De geur van versgebakken brood trekt door de winkel, en lokt klanten aan om dit te kopen.
Een koelvitrine met vers gebak zie je ook vaak. Een keur aan luxe koeken hoort er ook bij.
Verder vind je naast het warm afgebakken brood ook schappen met voorverpakt fabrieksbrood en andere baksels, zoals beschuit, roggebrood, knäckebrot, snijkoeken, etc. En wat te denken van koekjes en biscuit? De scheidslijn is niet zo recht, en daarom liggen deze (bewerkte en verpakte) producten niet noodzakelijk direct bij de broodafdeling maar vind je ze ook in de middenpaden van de supermarkt.

Vlees en Vis

Ook dit hoort thuis in de moderne supermarkt. In sommige supermarkten is een slager in dienst die het aangeleverde grote vlees in kleine, panklare delen snijdt. Dit verse vlees wordt dan, omhuld met plasticfolie, aangeboden op kunststof schaaltjes. Deze schaaltjes met vlees vind je ook in supermarkten waar geen slager aanwezig is, ze worden dan aangeleverd via het distributiecentrum van de supermarktketen. Je kunt doorgaans kiezen uit rund-, varkens- en kippevlees. Soms ook bepaalde delen van lamsvlees en kalkoen. In de aanloop naar feestdagen vind je ook wel wild in het assortiment.
Tevens worden in de diepvriezers een aantal vleesproducten aangeboden; dit in verhouding voordelige vlees is doorgaans bewerkt (uit meerdere stukken samengesteld, met toegevoegd water).
Vleesconserven (bv. ham in blik, rookworsten, bouillon met stukken vlees, etc.) vind je bij de conserven op de middenpaden.
Vis was tot voor nog niet zolang geleden beperkt verkrijgbaar in de supermarkt, nl. in de diepvries en als conserve. Tegenwoordig hebben een aantal supermarkten ook een afdeling voor verse vis.

Vleeswaren

Deze worden in veel supermarkten in twee vormen aangeboden: Vers gesneden en voorverpakt. In beide categorieën gaat het om bewerkte producten.

Zuivel

Zuivel uit de supermarkt is altijd bewerkt. Zelfs de gewone melk komt er niet onderuit, denk maar aan pasteuriseren en homogeniseren. De gekoelde zuivelvitrines staan vol met pakken, bekers en kuipjes, gevuld met melk, karnemelk, vla, yoghurt, kwark enz. Van zowel koe als geit. Dit is het kant-en-klare toetjeseldorado van de supermarkt.
Vlakbij de boter liggen ook de pakjes en kuipjes margarine, hoewel dit natuurlijk niets met zuivel te maken heeft.
In de middenpaden vind je ook nog de UHT-gesteriliseerde zuivel: melk en melkproducten die met Ultra Hoge Temperaturen behandeld zijn zonder koeling toch lang houdbaar.
Kaas wordt net als vleeswaren vers van het mes (op een aparte afdeling) en voorverpakt (in de koelvitrine) verkocht. Alle supermarkten hebben een goed aanbod aan binnenlandse en buitenlandse kazen, vers van het mes of voorverpakt.

Kruidenierswaren

Dit wordt in vakjargon ook wel droge kruidenierswaren (DKW) genoemd.
Konden we honderd jaar geleden veel kruidenierswaren los per gewicht kopen, tegenwoordig is alles voorverpakt. Dit heeft zijn voordelen want je hoeft niet meer een half uur of nog langer op je beurt te wachten bij de plaatselijke kruidenier. Die moest immers voor iedere klant het benodigde afwegen.
Kruidenierswaren zijn over het algemeen houdbare waren. Het tegenwoordige assortiment wordt verhandeld in voorverpakte gangbare hoeveelheden, en bevat een heel scala aan producten. Denk hierbij aan

• suiker en stroop,
• koffie, thee en cacao,
• zout,
• kruiden en specerijen,
• snoepgoed,
• broodbeleg,
• babyvoeding,
• ontbijtgranen,
• graanproducten en deegwaren,
• noten en zoutjes,
• droge soep en soep in blik.
• Ook frisdrank, sappen, bier en wijn vallen onder de noemer kruidenierswaren

Je vindt deze artikelen in de middenpaden van de winkel.

*) Bij biologische aardappels worden vaak residuen van anti-spruitmiddel gevonden, veroorzaakt door opslag van biologische en niet-biologische aardappelen in dezelfde ruimte.

Bronnen:
NVWA – Residuen van gewasbeschermingsmiddelen biologische producten
Wikipedia – kruidenierswaren