Het Conserveren van Groenten en Vruchten in Blikken
In de tijd waarin dit boek is geschreven (1888) was op de juiste wijze conserveren een actueel onderwerp en dat wordt wel duidelijk als je in het boekje leest wat er met het verkeerd bewaren van voedsel allemaal mis kan gaan.
Waarschijnlijk zal tegenwoordig (anno 2015) niemand zich meer wagen aan het zelf inblikken van groenten en fruit; zo je al beschikt over het benodigde materiaal, de kosten zullen vele malen hoger zijn dan van gekochte blikconserven. Maar in de periode rond 1900 was het dus nog een ander verhaal.
De inleiding van dit boekje looft de techniek van conserveren omdat daarmee ook in de winter de voorjaarsgroenten opgediend kunnen worden, maar de kosten die de blikslager berekent zal niet iedereen kunnen opbrengen. Om blikgroente en -fruit voor een breder publiek beschikbaar te maken zouden huisvrouwen hun groente en fruit zelf kunnen inblikken. De schrijver noemt zijn werk daarom “een praktische handleiding tot het conserveeren van groenten en vruchten, die de ervaringen van een man van het vak ten grondslag heeft”.
In deel 1 wordt ingegaan op “Conserveeren in het algemeen”. Het begrip conserveren wordt uitgelegd en de vraag waarom we conserveren wordt beantwoord. In de aparte hoofdstukken van dit deel wordt ingegaan op de verschillende manieren waarop voedsel kan bederven (gisten, verrotten, ontbinden).
In deel 2 vinden we “Algemeene Voorschriften”, zoals de keuze van de blikken (grootte, materiaal, soldeersel). Leuk detail is hierbij de prijsindicatie zoals die in de jaren 1880 gold: 8 tot 10 centen voor een blik met 1/2 liter inhoud, en 10 tot 13 centen voor een blik met een inhoud van 1 liter. *)
In het eerste hoofdstukje van dit deel wordt de vrouw opgehemeld omdat “zij juist een bijzondere aanleg voor lichten handenarbeid hebben“. De procedure wordt daarom zo “uitvoerig en bevattelijk mogelijk” beschreven “opdat het geen enkele vrouw meer moeielijk valle, dit werk zelve te verrichten”. Het benodigde materiaal en gereedschap, alsmede de procedure worden inderdaad uitvoerig besproken.
Hoe de verschillende groenten en vruchten moeten worden behandeld om ze in blik te conserveren lezen we in de delen 3 (groente) en 4 (vruchten).
Denk hierbij (in deel 3) aan het uitzoeken en oogsten van de groenten, voorkoken (liefst in koperen ketels), vullen van de blikken, dichtsolderen, en nakoken.
Ook wordt gewaarschuwd voor fabrieksmatige conserven die vaak met giftige middelen zijn bijgekleurd. (zoals koperzouten voor groene doperwten en aniline voor rode tomaten).
Verder worden nauwkeurige instructies gegeven voor het inblikken van met name genoemde voorjaars- en zomergroenten.
In deel 4 wordt uitgelegd welke vruchtensoorten bijzonder geschikt zijn om te conserveren, zowel boomvruchten als besvruchten. Hierna wordt de wijze van conserveren in drie fases uitgelegd (onttrekken van water aan het fruit d.m.v. een sterke suikeroplossing, afsluiten van de lucht, en verhitten om fermenten te doden). Ook hier vinden we veel uitleg over het inblikken van allerlei steenvruchten en besvruchten.
Bij deze herdruk is het oude lettertype gebruikt, en de tekst is in de oude spelling gelaten. Temperatuuraanduidingen worden veelal in graden Celsius aangegeven, maar in een enkel geval ook in graden Reaumur.
*) In die tijd was de munteenheid de gulden; fl. 0,10 in 1888 is vergelijkbaar met € 1,28 in 2013. (Bron: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis)
Het Conserveeren van Groenten en Vruchten in Blikken
Handleiding tot het verduurzamen der voortbrengselen van onzen moestuin en boomgaard, voor Huisvrouwen, Handelaars, Economen en Moestuinbezitters
Door Een Fabrikant van Verduurzaamde Levensmiddelen
Paperback – 73 pagina’s
Uitgever: G.B. van Goor Zonen
2e druk 1975 (De eerste druk verscheen in 1888)
ISBN: 90 00 02215 0
Gekocht vermoedelijk in de 1980-er jaren, fl. 3,90