Paleo dieet
Het paleo-dieet is gebaseerd op de leefwijze van de mens in het paleolithicum of de steentijd. Het concept erachter spreekt me aan. Het behelst de jager-verzamelaar leefwijze. Actief bezig te zijn met jagen voor je vlees en verzamelen van je plantaardige voedsel. Hierop heeft de mensheid het vanaf de oude steentijd tot aan de laatste ijstijd overleefd, een periode van pakweg 2,5 miljoen jaren. Vanaf het einde van die laatste Würm-ijstijd, zo’n 10.000 jaar geleden, heeft de agrarische samenleving opgang gemaakt. In geologisch opzicht is dit een relatief korte periode.
Landbouw in opkomst
Bloeitijd van het graan
Alles veranderde toen de samenleving het accent verlegde van voedsel verzamelen naar voedsel verbouwen. Oorspronkelijk was men afhankelijk van wat in de natuur voorhanden was aan voedsel. De nieuwe boer legde akkers aan waarop hij zijn gewassen verbouwde. Een deel van het voedsel werd ook gebruikt om dieren te houden. Op die manier kreeg hij meer controle over de beschikbaarheid van zowel plantaardig als dierlijk voedsel.
Deze periode werd de bloeitijd van het graan. Kon de prehistorische jager-verzamelaar dit voedsel slechts mondjesmaat verzamelen, voor de mens die boer was geworden was dit energierijke voedsel ruim voorhanden. Het betekende een ommekeer in het voedingspatroon van de mens, een ware revolutie in de evolutie. Door de gecontroleerde voedselvoorziening ontstonden er woongemeenschappen. Nederzettingen en dorpjes kwamen op en verdrongen de zich steeds verplaatsende gemeenschappen van nomadische jager-verzamelaars.
Verstedelijking
Door de eeuwen heen bleek er kwantitatief voldoende voedsel te zijn om de leefgemeenschappen in stand te houden en zelfs te doen groeien! Echter, door het op een plaats verblijven werd de grote verscheidenheid in het dieet van de jager-verzamelaar naar de achtergrond gedrongen. Rijkdom werd zodoende ook een teken van verarming.
Zeker toen de dorpjes al groter werden en er stadjes en steden ontstonden waar de mensen zoetjesaan het contact met de natuurlijk omgeving verloren, zoals we heden ten dage aan den lijve ondervinden.
Terug naar de natuur
Het principe van “Terug naar de natuur” is iets wat velen voelen als de oplossing om een verziekte maatschappij niet verder te laten ontsporen. Het paleo-dieet is een onderdeel van deze hang naar een eerlijkere, natuurlijkere en vooral gezondere manier van leven.
Het dieet in zijn moderne jasje is simpel in zijn eenvoud: de “toegestane” voedingsmiddelen in het furore makende paleo-dieet zijn vlees, vis, schaal- en schelpdieren, eieren, groenten, fruit, noten en zaden. Dat is al!
Geen granen, geen peulvruchten, geen zetmeelhoudende knollen, en al helemaal geen geraffineerde (of bewerkte) producten. Dit betekent dat het dieet uitermate geschikt is voor coeliakie-patienten, het bevat immers geen granen, dus ook geen gluten. Ook diabeten kunnen baat hebben bij dit dieet, omdat de zetmelen (dus de complexere koolhydraten) van graan en aardappel ontbreken evenals de geraffineerde voedingsmiddelen, waaronder ook suiker valt.
Verkrijgen van het voedsel
Let hierbij op de volgende punten:
Teelt- en fokwijze bepalen voor een groot deel de in het voedsel aanwezige voedingsstoffen. Kies dus voor de beste, liefst biologische kwaliteit of teel het als het enigszins mogelijk is zelf.
Beweging
Om aan ons voedsel te komen hoeven we ons niet voor te doen als de stereotype “jager-verzamelaar”. Om voldoende beweging en frisse lucht te krijgen maak je liefst iedere dag een wandeling of je gaat op de fiets naar je werk.
Plantaardig
Wat betreft het voedsel kunnen we met een beetje zoekwerk prima aan voor dit dieet geschikte voedingsmiddelen komen. Vooral voor groenten en fruit is dit niet echt moeilijk. Je kunt bv. zelf moestuinieren. In eigen tuin of in bakken op een balkon. Volkstuinen zijn niet voor niets populair.
Maar heb je geen ruimte: zelfs op een vensterbank kan je al verse kruiden kweken. En ook de natuur levert nog wel het een en ander aan voeding. Denk aan het plukken van bramen of verzamelen van hazelnoten.
En lukt het niet om het zelf te verbouwen of te verzamelen? Er zijn ook winkels met een goed assortiment biologische groenten en fruit.
Dierlijk
- Kippen houden voor de eieren vraagt meer inzet, maar is ook voor de moderne mens nog wel te doen; ik weet van mensen die een kippenhok op hun volkstuintje hebben. Kippen zijn omnivoor, ze eten zowel plantaardig als dierlijk voedsel. Denk hierbij aan naast het in de handel verkrijgbare kippenvoer ook aan onkruid (vogelmuur vinden ze heerlijk!) en insecten als torretjes en krekels, maar ook een regenworm vinden ze lekker. Deze variatie in voedsel maakt dat je eieren van goede kwaliteit zult krijgen.
- Voor vis geldt dat het “wilde” vis moet zijn die zijn eigen kostje uit de natuur heeft vergaard. Dit geldt uiteraard ook voor schaal- en schelpdieren.
- Een vis vangen en schoonmaken kunnen de meeste mensen nog wel aan, maar met vlees wordt het wat moeilijker. Thuisslachten is uit den boze, de kennis hoe dit in zijn werk gaat is (bijna) verdwenen. Wij zijn dus afhankelijk van slagers. Ga dan het liefst naar een scharrelslager of naar de boerderijwinkel op een biologische vleesveehouderij; kies voor vlees dat afkomstig is van een dier dat in zijn natuurlijke habitat heeft geleefd. Voor een rund betekent dit dat het vrij buiten heeft kunnen lopen en heeft kunnen grazen van gras en kruiden. Dit geldt ook voor schapen en geiten. Varkens moeten echt hebben kunnen scharrelen evenals kippen, de echte scharreldieren dus. Let er ook op dat de dieren geen preventieve medicijnen hebben gekregen.
Als er een poelier in je omgeving zit zou ik ook eens kijken wat er op “wild“-gebied voorhanden is.
De maaltijden
Met de huidige voedingsmiddelen kunnen we prachtige paleo-maaltijden in elkaar zetten. Het mag misschien beperkt lijken maar dat is het absoluut niet, en een creatieve “verzamelaar-kok” kan hier heel veel mee. Zeker met de groenten kan je hier nagenoeg onbeperkt van eten dus er is geen reden om je onverzadigd te voelen.
Dit voorbeeld van een dagmenu laat dat haarfijn zien:
Ontbijt
- Gestoomde makreelfilets
- Partjes tomaat, appel en mandarijn
- Kruidenthee
Lunch:
- Gegrilde kip (koud of warm)
- Wortel-zadensalade
- Bron- of mineraalwater
Diner:
- Gemengde groene salade met een dressing van olijfolie en citroensap
- Gehaktbrood (Meatloaf) aangemaakt met eieren, en op smaak gebracht met ui, knoflook, rode peper, peterselie peper, zout en komijn
- Gestoomde broccoli
- Gehakte pecannoten, bessen en medjoul dadels
- Mineraalwater met een schijfje citroen
Tussendoortjes:
- Rauwkost als wortel en bleekselderie, gekookt eitje
Pure smaken komen weer naar voren en je ziet dat er met dieet voldoende variatie in je voedingspatroon is aan te brengen.
Zelfs als je niet volledig paleo zal eten ervaar je toch al gezondheidsvoordelen van dit dieet.
Als wordt gesproken over 85% paleo dan bedoelt men daarmee dat 85% van de maaltijden met de voor het paleo dieet geschikte voedingsmiddelen zijn bereid. In de praktijk eten we globaal gesproken 3 maaltijden per dag = 21 maaltijden per week. Voor het gemak rekenen we met 20. Dat houdt dus in dat 20 maaltijden als 100% worden gerekend, 85% paleo betekent dus 3 “vrije” (naar eigen inzicht samen te stellen) maaltijden in de week.
Gezondheidsproblemen die zouden verbeteren door het volgen van de paleo-leefwijze zijn o.a.: 1)
– Metabool syndroom *)
– Hart- en vaatziekten
– Verstoorde zuur-base balans **)
– Ziekte van Crohn
– Auto-immuunziektes ***)
e.a.
*) Ook wel insulineresistentiesyndroom of stofwisselingssyndroom genoemd. Hierbij optredende klachten zijn o.a. hoge bloeddruk, diabetes, overgewicht.
**) Klachten/aandoeningen die hierdoor veroorzaakt worden zijn o.a. osteoporose, hoge bloeddruk, beroerte, nierstenen, maagkanker, slapeloosheid, syndroom van Menière.
***) Voorbeelden van auto-immuunziektes zijn rheumatische arthritis, multiple sclerose, diabetes type 1
1) Bron: The Paleo Diet, revised edition – by Loren Cordain Ph.D.
Gerelateerde artikelen: De Eskimo ten dode opgeschreven? – De weg terug naar paleo – Biologisch in de mode – Verse groente!