Luilak

Ouderwets

Oh! de spanning! Al tijden van te voren spaarde je moeder de lege conservenblikken op want in de week voor Pinksteren moest het gebeuren: om met sisal touw en blikken een lange slinger maken. Voor Luilak! Daarvoor pakte je uit de schuur van je vader de hamer en een flinke spijker, zo’n echte draadnagel, om gaten in de blikken te maken, om ze op die manier aan het touw te rijgen. En niet vergeten om aan een van de uiteinden een flink stuk touw over te laten. Vrijdagavond voor Pinksteren zal de enige avond van het jaar wezen dat de Noord-Hollandse kinderen zonder morren vroeg naar bed willen. Maar…. dan wel met moeder’s verzekering dat ze je wakker maakt rond een uur of drie, half vier. Want dan ging het gebeuren. Dan bond je het lange uiteinde van je blikkenslinger om je middel, en ging je de weg op. Natuurlijk niet alleen, je sprak af om met een ploegje te lopen, want hoe meer slingers hoe meer lawaai – en daar was het allemaal om te doen. Zoveel mogelijk lawaai, om de mensen lekker vroeg wakker te maken.

Hedendaags

Tegenwoordig wordt Luilak iets anders gevierd. De leeftijdsgrens is wat opgetrokken, want het is niet verantwoord meer om kinderen vanaf een jaar of 8, 9 ’s nachts over straat te laten gaan.

Vandalisme

Lawaai is nog wel een vast onderdeel maar ook vervuiling en jammer genoeg vernieling speelt een rol. Eieren zijn een gewild “smeermiddel” voor de jeugdige vervuiler: goedkoop, makkelijk in het gebruik, en met een fijn resultaat. Dat de autobezitters de volgende dag flink in de weer moeten om het opgedroogde eierstruif van hun heilige koeien af te boenen deert de gemiddelde puber niet. De jeugd is ook erg creatief met meel en boter, maar dan wel op straat. Hier worden auto’s mee bestreken, en ook menig slot moet het hiertegen afleggen. Maar omdat actie reactie uitlokt, gaat het hard tegen hard of moet ik zeggen harder tegen harder? Harde maatregelen lokken hardere middelen uit en in de luilaknacht tref je dan ook veel blauw op straat. Zo zal het dan ook wel zijn gekomen dat de verf zijn intrede heeft gedaan. Treft jouw bezit (je ramen, je auto, je tuinafrastering) iemand met een pot verf, dan ben je zuur. Duimen dus dat de potentiële vandaal zijn “wapens” al heeft moeten afgeven.

Om de overlast door vernielingen binnen de perken te houden worden er in veel dorpen zogenaamde luilaknachten georganiseerd. De hele nacht vinden er dan op diverse lokaties activiteiten plaats, meestal wordt dit afgesloten met een speciaal luilakontbijt.

Luilak anders

Ik was geen gedreven luilakvierder, ik kan me niet herinneren dat ik er vaker dan 2 of 3 keer mijn bed voor ben uitgekomen, dat lag meestal veel te lekker om er in het holst van de nacht uit te gaan. Wat ik tegenwoordig wel leuk vind is om op luilakmorgen verse warme bolletjes te bakken, zogenaamde luilakbollen. Je moet dan wel vreselijk vroeg je bed uit om het gistdeeg te maken, maar je kunt ’s avonds alles al klaar zetten en als je in de vroege morgen  het deeg te rijzen hebt gezet nog rustig even een tukje gaan doen voordat de bolletjes de oven ingaan.

Hier is het recept:

Voor ca. 12 bollen heb je nodig

150 cc melk
ca. 60 gram boter
1 ei, gesplitst
250 gram bloem (spelt of tarwe)
20 gram verse gist of ruim 1/2 zakje gedroogde gist
1/2 theelepeltje zout
1 theelepel verse citroenrasp
100 gram rozijnen (of een mengsel van rozijnen en gedroogde cranberries)
Voor het serveren:
Boter en stroop of bruine basterdsuiker

En zo maak je het

1. Verwarm de melk samen met de boter. Laat weer afkoelen tot lauw.
2. Meng ondertussen bloem met zout en gedroogde gist.
3. Roer de eidooier door de lauwe melk. Meng dit door de bloem en kneed er een soepel deeg van. Als je spelt gebruikt niet langer dan 1 minuut kneden, maar met tarwe zeker 4 minuten. Zet het deeg afgedekt in een kom op een warm plekje minstens een uur te rijzen.
4. Kneed er dan de citroenrasp en de rozijnen (en evt. cranberries door). Vorm er bolletjes van die je zodanig op de bakplaat zet dat ze elkaar net niet raken. Knip van ieder bolletje de vier hoeken in. Laat nu ongeveer een half uur narijzen, hierbij komen de bolletjes tegen elkaar aan te liggen – zo niet, dan nog wat langer laten rijzen. Bestrijk met wat losgeklopt eiwit.
5. Verwarm de oven voor op 220 graden C.
6. Bak de bollen in ca. 20 minuten gaar en lichtbruin.
7. Serveer lauwwarm met boter en stroop of bruine basterdsuiker.