Sintmaarten

Zoete herinneringen heb ik aan het Sintmaarten-feest, een kinderfeest dat in de herfst plaatsvindt.

Oorsprong van het feest

De oorsprong van het feest is niet helemaal duidelijk. Vroeger leerde ik dat Sint Maarten een schamel geklede man tegenkwam. Maarten sneed met zijn zwaard zijn eigen mantel doormidden en gaf een van de helften aan de arme stakker. Het gaat dus om het delen van gaven.

Wie was Sint Maarten?

Sint Maarten heet eigenlijk Martinus van Tours. Hij leefde in het begin van de vierde eeuw. Op jonge leeftijd werd hij soldaat in het Romeinse leger, maar dat leven beviel hem niet. Hij onttrok zich min of meer aan de militaire discipline en zette zich in voor zijn medemens. Door zijn daden werd hij vooral geliefd bij het gewone volk, dat hem op latere leeftijd uitriep tot bisschop van Tours. Hij bleef ook toen eenvoudig leven tot hij op hoge leeftijd overleed, waarna al snel de verering van zijn persoon op gang kwam. Zijn sterfdag, 11 november, is tegenwoordig de dag van de Sintmaartenviering.

De viering

Sintmaarten is een “bedelfeest”. Kinderen lopen dan in de vroege avond van 11 november met hun verlichte lampionnen van deur tot deur. Daar zingen zij een van de sintmaartenliedjes waarna de bewoners de kinderen dan wat snoep of fruit geven. (In mijn jeugd hield men het bij snoep, vandaar mijn zoete herinnering).
Het feest is sterk regio-gebonden. Vooral in Noord-Holland, Groningen en Limburg leeft het feest sterk, maar ook in Friesland, Drenthe en Noord-Brabant wordt het gevierd.

Lampionnen

In mijn jeugd werd bij ons op school een lampionnenwedstrijd gehouden met Sintmaarten: Wie heeft de mooiste? De kleuters knutselden hun lampion met hulp van juf op school. Grotere kinderen gingen thuis aan de slag. Ondanks dat ik niet zo’n knutselwonder was viel ik regelmatig in de prijzen. Daar zorgde mijn vader voor door mij te helpen. Ehh… helpen? Ik mocht geen vinger uitsteken! Ik herinner me een lampion waar figuurtjes rond een kampvuur liepen. Die poppetjes werden daarvoor uit de Donald Duck geknipt, op triplex geplakt en daarna secuur uitgezaagd. Knutselen? Ik mocht er slechts naar kijken…

Veiligheid

Stond in de meeste lampions in de jaren zestig nog een kaarsje, mijn vader was voor veiligheid, daarom liep ik al vrij snel met een elektrisch lichtje. Vandaar ook de keuze voor een kampvuur. Gemaakt van kris-kras gestapelde luciferhoutjes rond een fietslampje. De batterij die de stroom leverde werd onder het plateau bevestigd.
Mijn zus wilde het eens een keer heel traditioneel doen en holde een koolraap uit. Een zwaar karwei, die gele herfstrapen zijn namelijk kneppelhard. Maar waar een wil is is een weg en daarom lukte het haar. Ook zij viel met dit originele raaplichtje in de prijzen, terecht verdiend want helemaal zelf gedaan!

Liedjes

Het bekende Sintmaarten-lied waar veel Noordhollandse kinderen hun “buit” mee binnenhaalden luidt als volgt:
Sintere sintere Maarten
de kalveren hebben staarten
koeien hoorns
kerken torens
torens klokken
meisjes rokken
jongens broeken
ouwe wijven schortedoeken
Hier woont een rijk man
die veel geven kan
veel kan ie geven
lang zal ie leven
honderdduizend lichtjes an
daar komt Sintermaarten an.

Maar ook kortere liedjes voldoen. Zo heb je bijvoorbeeld:
Sintermaarten mikmak
je moeder is een dikzak
je vader is een dunnetje
geef me ’n pepermunnetje

Als de mensen niet thuis geven dan biedt het repertoire ook schimpliederen, zoals deze:
Hier woont juffrouw Kikkerbil
die niks geven wil
En ook:
Hier woont juffrouw Paardekop
die eet alles zelluf op

Wikipedia: Martinus van Tours – Sint-Maarten (feest) –