Perzik

Perziken horen tot de steenvruchten, net als abrikozen, kersen en pruimen. Al deze soorten horen tot het geslacht Prunus van de Rozenfamilie.
Ondanks dat de naam doet vermoeden dat de vrucht oorspronkelijk uit Perzië (het huidige Iran) komt heeft hij zijn wortels in China. Maar vermoedelijk is hij via Perzië naar Europa gekomen.
De perzik groeit aan een bladverliezende boom, in streken met winters waarin de temperatuur rond het vriespunt schommelt, en zomers met voldoende zonuren. De boom heeft de koudeperiode van de winter nodig om in het voorjaar bloesem te dragen.*)
Het is een vroegbloeier, voordat de bladeren er zijn verschijnen de mooie roze bloesems die geen vorst kunnen verdragen. Toch kan je in ons land de perzik wel telen. Doe dat op een beschutte plaats tegen een op het zuiden gerichte muur. Echter in seizoenen met late nachtvorst kan de oogst mislukken.

De vrucht

Perziken zijn ronde  vruchten, tot ca. 12 cm ∅ en wegen gemiddeld 125 gram. Ze hebben een dunne schil die donzig zacht behaard is. In het midden zit een grote geribbelde stenen pit, die zowel los als vast aan het vruchtvlees kan zitten, afhankelijk van het ras.
De kleur van de vruchten varieert van bleekgeel tot geel met een rode blos, die zich bij volledige rijpheid over het hele oppervlak kan verspreiden. Het vruchtvlees van de perzik is sappig en aromatisch. De lichtvlezige rassen zijn soms iets aromatischer, de geel- en oranjevlezige vruchten bevatten over het algemeen meer beta-caroteen. De nectarine is een perziksoort waarbij een recessief gen zorgt voor de gladde schil. Het kan dus gebeuren dat er uit de pit van een gladschillige nectarine een boom met donzige perziken groeit.
Rijpe perziken zijn kwetsbaar en kunnen onder de kleinste druk al een lelijke beurse plek oplopen. Mede om die reden worden de meeste perziken enigzins onrijp geplukt, ze kunnen nog iets narijpen bij kamertemperatuur.
Van rijpe perziken is de schil gemakkelijk los te trekken, niet helemaal rijpe perziken dompel je even in kokend water, op die manier lukt het ook bij die perziken het velletje makkelijk los tetrekken.

De perziken die hier op de markt komen groeien in de landen rond de Middellandse Zee. Ook Zuidafrika en de Verenigde Staten zijn importlanden voor de perzik. De wilde perzik is niet echt wild, het is een bepaalde soort die veel in Spanje geteeld wordt.
Veel perziken worden industrieel verwerkt tot jam en vruchtensap. Tevens worden ze wel geconserveerd op sap of siroop.

Soorten

Veel geteelde rasssen zijn:
(Perziken met donslaag)
Amsden – oud ras uit 1868, vroeg, schil met veel kleur, wit vruchtvlees
Champion – midden, zeer groot, iets afgeplat met matige blos, wit vlees, aromatisch
Peregrine – midden, fraai gekleurde vrucht, witvlezig, losliggende pit
Redhaven – midden, oranjegele schil, geel vruchtvlees, sappig
Vaes Oogst – midden, grote mooi gekleurde vrucht, wit en zeer sappig vruchtvlees
Wilde perzik of Paraquayos (platte perzik of Spaanse kraag) – plat en enigzins onregelmatig, wit vruchtvlees, aromatisch
(Nectarines met gladde schil)
Independence – vroeg tot midden, helderrode vrucht, pit laat gemakkelijk los, stevig geel vruchtvlees, goede smaak met eigen aroma
Madame Blanchet – laat, niet al te grote vrucht met rode blos, losliggende pit, witvlezig met een goede smaak
Nectared 4 – midden tot laat, rood met een gele wang, geel vruchtvlees, rondom de pit rood, zoet, sappig en smakelijk

Ondanks dat er veel meer soorten perziken dan nectarines zijn nemen de laatste toch een flink marktaandeel in.Dit komt waarschijnlijk omdat de nectarine minder kwetsbaar is dan de donzige perzik en daarom makkelijker is om te vervoeren.
De wilde perzik is door zijn vorm ook aantrekkelijk voor de handel, het platte model leent zich goed om te stapelen, vandaar dat dit ras nu overal volop wordt aangeboden.

Gerechten

Een klassiek nagerecht met perziken is Pêche-melba, bestaande uit vanille-ijs, perziken en frambozensaus, eventueel gegarneerd met vers amandelschaafsel. Dit gerecht is een  creatie van Auguste Escoffier, die het voor het eerst in het London Savoy serveerde ter ere van de Australische zangeres Nellie Melba.
Het recept voor “Verfrissende perziken” is een eenvoudige variatie op dit gerecht.

Voedingswaarde

Een portie perzik van 100 gram bevat ca. 9 mg vitamine C, 205 mg kalium, 7 mg calcium, 23 mg fosfor, 8 mg magnesium, 0,10 mg zink.

*) Vergelijk met tulpenbollen die je voor de winter plant, ook die hebben de kou van de winter nodig voordat ze in het voorjaar kunnen bloeien.

Bronnen:
Fruit uit alle windstreken
Wikipedia – Peach
Tuintaal en vakjargon
Voedingswaardetabel